Nou, daar wastie dan, de mini-krach. Iets waar ik al een tijd voor vreesde en over heb geschreven. Vraag is dan natuurlijk of dit het was en we weer kunnen gaan opbouwen. Het antwoord is helaas nee, naar mijn mening, maar dit betekent niet dat we geen veel hogere beurzen kunnen gaan zien.
Bubbel
Dit lijkt een tegenstrijdigheid, maar dat is het niet. Beurzen wereldwijd hebben de afgelopen jaren een enorme rally achter de rug en waarderingen zijn historisch zeker niet laag te noemen. Deze rally werd met name gedreven door wereldwijd monetair ingrijpen.
Vooral de Fed, Bank of England, ECB, Bank of Japan en Bank of China hebben inmiddels flink uitgepakt met wat eufemistisch “onconventioneel monetair beleid” heet. De enorme toename in liquiditeit die dit teweeg heeft gebracht, heeft haar weg gevonden naar de financiële sector (en helaas niet naar de rest van de economie).
Het kwam er dus op neer dat een grotere hoeveelheid geld een gelijkblijvende hoeveelheid goederen (aandelen, obligaties, vastgoed, kunst) najoeg. Het effect kan dan ook niet anders zijn dan hogere prijzen. Dit is tevens ook de klassieke uitleg over inflatie.
Helaas focussen de meeste economen zich alleen op consumenten- en producentenprijzen en dergelijke, waar het inflatoire effect van QE (nog) niet te zien is (sterker nog, die is in eerste instantie deflatoir).
Liquiditeitsparadox
Probleem van dit beleid is dat het een liquiditeitsparadox veroorzaakt: meer liquiditeiten in de markt hebben ervoor gezorgd dat al het geld in dezelfde investeringen zit. Wat als er reden is om uit deze posities te gaan (verkopen dus)? Wie is dan de koper?
Die is niet of nauwelijks aanwezig. Resultaat is dan een crash, zoals we gezien hebben op maandag. Op de weg omlaag kon niet eens gehandeld worden; een gap, waarin de koers zonder volume op een veel lager niveau staat.
De onverwachte timing en de snelheid waarmee dit gebeurde was voor velen een nare verassing. Waar de angstbarometer eerst laag stond, schoot die omhoog tot fenomenale hoogte.
Paniek
Nu zijn er experts die zeggen dat dit paniek was en overdreven en zo verder, maar dit is wel erg simpel. De beurs heeft immers een fenomenale stijging laten zien de afgelopen jaren, zonder dat de economie het nou zoveel beter heeft gedaan. Schuld en QE waren de drijvende factoren.
Wellicht moeten deze experts zich eerst afvragen of de beurs überhaupt niet te hoog stond, in plaats van het startpunt van de crash te nemen als niveau van faire waardering.
De bedrijfswinsten, noch de vooruitzichten geven veel vertrouwen in de toekomst, dus moet het weer vanuit de andere hoek komen: de centrale banken. De QE-programma’s die we tot nog toe hebben gehad zijn blijkbaar uitgewerkt en zonder een reload liggen de risico’s voor de beurs duidelijk aan de onderkant.
Beleggersdilemma
Gelukkig voor de bulls heeft de chef economie bij de ECB vandaag gezegd dat de acties van China deflatie naar het westen zullen exporteren (ook een punt van Crispin Odey) en dat er daarom meer ruimte is om actie te ondernemen.
Verder heeft Dudley van de Fed gehint dat de renteverhoging wel eens uitgesteld kan gaan worden. Koren op de molen van de bulls, alleen reageren de beurzen wat lauwtjes. En hier zit het dilemma voor de belegger: komen de centrale banken met genoeg maatregelen én gaan ze het vertrouwen herstellen?
Is het antwoord nee, dan was de krach van afgelopen maandag een voorgerecht. Is het antwoord ja, dan kunnen we vrolijk terug naar een AEX-stand van boven de 500.
Hernieuwde flash crash
Mocht dit inderdaad het geval zijn, dan denk ik wel dat iedere tegenslag niet meer zal worden weggewuifd, maar tot een hernieuwde flash crash kan leiden (volatiliteit zal dus boven de norm blijven liggen). Dit zal dan weer een roep om nog meer hulp van centrale banken leiden.
Dit kan een tijdje goed gaan, maar een houdbare situatie is het allerminst. Op een gegeven moment moeten de centrale banken zich terugtrekken. En wat gebeurt er als de enige dope dealer uit een geheel verslaafde wijk verdwijnt?
Juist. Iemand die de timing van deze gebeurtenis kan voorspellen, die wordt miljardair en gaat de boeken in als de nieuwe Nostradamus.
Voor de gewone belegger is het wellicht een idee om wat beleggingsverzekeringen op de portefeuille te nemen via bijvoorbeeld opties of turbo’s, totdat de situatie wat meer informatie oplevert om duidelijk een kant te kiezen.