Gezien de recente ontwikkelingen omtrent Griekenland, stel ik het vervolg op mijn Bull case-column van vorige week even uit. Komt er nu wel of geen deal in Griekenland? Het kan alle kanten op, maar bepaalde conclusies kunnen nu al getrokken worden.
De hosannastemming van woensdag is voorbarig. Het onderhandelingsproces tussen Griekenland enerzijds en het IMF, ECB en EU anderzijds heeft veel stuk gemaakt. Beide kanten hebben zich bediend van elke streek in het politieke handboek. Valse claims, geheime opnames, schelden, videobewerkingen, beschuldigingen, de hele mikmak.
Wat de uitkomst ook is, één ding staat als een paal boven water: de eurozone en de EU zijn hier niet sterker van geworden. Het is voor de kritische waarnemer maar al te duidelijk dat de tegenstellingen, in de breedste zin van het woord, alleen maar zijn toegenomen.
Oude vijandsituaties
Deze spanningen geven ook weer ruimte aan oude vijandsituaties; Rusland en China staan klaar om hun macht in Griekenland uit te breiden. De NAVO komt daarmee ook onder vuur te liggen (terwijl het al problemen ondervond door de rol van Turkije inzake ISIS).
Ook binnen Griekenland dreigt een verdere polarisatie, iets wat de stabiliteit van het land niet ten goede zal komen. Het leger zou zich ook zomaar eens kunnen laten gelden. Mocht dit gebeuren, dan zal het een coup d’ etat zijn van het type voor de 70-er jaren; ofwel puur bedoeld om tijdelijk de rust te laten wederkeren om vervolgens over te gaan tot nieuwe verkiezingen.
Zoiets zie ik de EU nog gedogen ook. Punt is in ieder geval dat er vergeleken met vier maanden geleden er erg veel veranderd is, maar dat de beurzen dit niet reflecteren. Onterecht. De ruimte die aanwezig is voor een deal, zal nooit genoeg zijn om de kern van het probleem op te lossen.
Nooit gelijke van Duitsland
Zo zal zelfs met een deal, Griekenland nog steeds teveel schulden hebben, een te dure euro moeten hanteren, een niet concurrerende economie hebben en nog steeds moeten bezuinigen. De schulden en de bezuinigingen zorgen voor een continue druk op consumptie en investeringen.
De euro mag dan verzwakt zijn, de eurolanden die daarvan profiteren zijn juist de sterke eurolanden zoals Duitsland en Nederland, niet Griekenland. Dat er nog steeds economen zijn die denken dat Griekenland met een reeks aan maatregelen ooit de gelijke zou kunnen zijn van Duitsland op economisch vlak, is mij een raadsel.
En iedere econoom die deze mening niet deelt, waar blijven jullie harde conclusies nou eens dat de euro (of welke muntunie dan ook) nooit kan werken als de deelnemers te verschillend zijn (cultuur, taal, juridisch, demografisch, geografisch, historisch, topografisch, politiek, en zo verder).
Een one-size-fits-all-beleid loslaten op verschillende landen geeft nou eenmaal, per definitie, verschillende uitkomsten, ofwel divergentie. Er moet dus ieder jaar weer bijgepast worden door de sterke eurolanden. Hoe lang gaat het electoraat aldaar dit pikken?
Te verschillend
Nu kan een econoom de hoop hebben dat met hervormingsmaatregelen Griekenland wel degelijk op hetzelfde niveau van Duitsland kan komen te staan. Laat ik die economen maar dan uit de droom helpen: das geht nicht! Nimmer! Verschillen op juridisch en politiek vlak zouden nog gewijzigd kunnen worden, maar cultuur, demografie, topografie, geografie en historie allemaal niet.
De mix van cultuur, rivieren, havens, bergen, klimaat, educatie, delfstoffen, en historie en zo verder, geven Griekenland een andere business cyclus. Dit vraagt dan ook om maatwerk in plaats van het one-size-fits-all van de euro. Verder zijn er maatregelen nodig die pas in een verre toekomst de noodzakelijke verbeteringen gaan genereren.
Zo zal een betere educatie een proces zijn van generaties. Vertrouwen winnen bij de internationale investeerders kan zelfs langer duren, aangezien het land zowat de helft van haar bestaan in een vorm van faillissement heeft gezeten. Hierdoor is het moeilijk om buitenlandse investeringen en know-how aan te trekken, noodzakelijke ingrediënten om innovatie en economische groei te bewerkstelligen.
Turbo-warp
Deze maatregelen kan Griekenland nooit nemen en volhouden zolang het deel uitmaakt van de eurozone. De enige reden om het Griekse drama af te doen als een storm in een glas water, beurstechnisch, is de verwachting dat de ECB in turbo-warp-drive-modus zal gaan zodra de situatie teveel tegenzit.
De som is heel simpel: meer geld (vanuit ECB) dat een gelijkblijvend aantal aandelen (bondjes, vastgoed, kunst et cetera) najaagt levert hogere prijzen op. Dat dit kan, hebben we de afgelopen jaren wel gezien. Het is gestoeld op lucht, maar het kan.
Dus mocht de ECB overgaan tot QE 1, 2 en zo verder, wie weet hoe hoog de koersen dan staan. Maar de QE-paradox maakt mij bang: meer liquiditeiten vanuit de ECB, zorgt voor opdrogen liquiditeit in de markt. Mocht er dan een shock komen, dan gaan we kompleet door het putje. Een portefeuilleverzekering is dus geen overbodige luxe.