Het is een spel met thrillerachtige allure. Griekenland tegen de rest van Europa. De directe inzet is de Griekse staatschuld. Wordt deze terugbetaald of kunnen "we" naar onze centen fluiten?
Maar er staat meer op het spel: de toekomst van de eurozone. Die grote belangen verklaren deels de hardnekkigheid van het conflict. Beide partijen proberen de voor hen best mogelijke uitkomst te verkrijgen. Maar minstens zo belangrijk in een conflict zijn de ingeschatte gevolgen als de eigen doelstellingen niet worden gerealiseerd.
Het grote probleem is dat die negatieve gevolgen van verlies van dit spel voor beide partijen enorm zijn. Tsipras, de Griekse premier, is verkozen op een programma waarin hij beloofde letterlijk radicaal te breken met de politiek van volgzaam de eisen van de Europese Commissie, de ECB en het IMF (tezamen de Trojka) te volgen.
Veel op het spel
Het moest afgelopen zijn met de bezuinigingen, de hervormingen en de vrije val waarin de economie terecht was gekomen. Syriza, de partij die dit gedachtegoed verwoordde, behaalde een eclatante verkiezingsoverwinning. Tsipras kreeg de leiding van het land en maakt de Europese leiders duidelijk dat hij de wil van het Griekse volk moet inlossen.
Belofte maakt schuld, denkt Tsipras, en deze schuld wil hij wél inlossen. Zodra Tsipras toch akkoord zou gaan met de gevraagde bezuinigingen en hervormingen, verliest hij zijn geloofwaardigheid bij zijn kiezers en heeft hij politiek geen bestaansrecht meer.
Voor de Griekse premier en zijn partij staat er dus nogal wat op het spel. Dat geldt misschien nog wel meer voor de Trojka. Pardon, de instellingen, want van Syriza mogen we die term niet meer gebruiken en horen we het alleen nog via de liedjes van de betreurde Drs. P.
Einde van de EU
Een groot probleem is in de eerste plaats de schuld van ruim 300 miljard euro die voor een belangrijk deel in handen zijn van "de instellingen". Een Grieks failliet betekent een enorme afschrijving op deze schuld.
Dat is (politiek) moeilijk te verkopen maar toch nog te overzien. Al is het alleen maar omdat ook bij een akkoord tussen Griekenland en zijn schuldeisers een deel van de schuld (uiteindelijk) zal worden kwijtgescholden.
Veel belangrijker voor met name Europa zijn de gevolgen voor de eurozone als wordt toegegeven aan de Griekse eisen. Het zou in feite het einde betekenen aan de EU in zijn huidige vorm. Als landen die de afgelopen decennia een wanbeleid hebben gevoerd, beloond worden met kwijtschelding van schuld en het stopzetten van hervormingen en noodzakelijke bezuinigingen, verdwijnt het fundament onder het stabiliteitspact.
Game of chicken
Die gevolgen moeten niet onderschat worden. Toen Frankrijk en Duitsland in 2004 niet aan de financiële eisen van het pact voldeden, werd de kiem gelegd voor de latere eurocrisis. Afspraken tussen de Europese landen konden kennelijk met voeten getreden worden.
Als nu blijkt dat de Grieken niet (meer), zoals de Ieren en Portugezen wel hebben gedaan, de verantwoordelijkheid voor hun wanbeleid hoeven te nemen, is dat een vrijbrief voor toekomstige probleemlanden om eenzelfde weg te volgen. Een duurzaam financieel-economisch gezonde eurozone wordt dan een fata morgana.
De huidige situatie wordt wel gekarakteriseerd als een game of chicken. Beide partijen stormen op elkaar af en willen aan de ander de indruk wekken niet te wijken. De vraag is dan welke lafaard (chicken) op het laatst opzij springt.
Trojka speelt het slecht
De moedige winnaar die van geen wijken weet, krijgt volgens het principe winner takes all de gehele buit. Als de huidige situatie een game of chicken is, speelt de Trojka het spel slecht. Immers, de partijen die deel uitmaken van de Trojka geven voortdurend aan er alles aan te willen doen Griekenland in de eurozone te houden.
Een Grexit zou slecht zijn voor Griekenland, maar ook voor Europa. De Amerikanen helpen wat dat betreft niet mee door daar ook op te wijzen. Het is politiek begrijpelijk dat de EU en de VS zich zo uitspreken, maar vanuit het oogpunt van een succesvol einde van het kippenspel niet sterk.
Het geeft de andere partij het idee niet te hoeven wijken en dat doen de Grieken tot nu toe dan ook niet. Er ligt een groot gevaar in het slecht spelen van dit spel. Het geeft de tegenpartij, de Grieken, de indruk dat het belang van het vermijden van een Grexit voor "de instellingen" zo groot is, dat zij op het laatste moment zullen toegeven aan de Griekse eisen.
Uilskuiken
Dat zal een misvatting blijken. De Trojka zal namelijk niet wijken, omdat de gevolgen daarvan nog ernstiger zijn dan een frontale botsing. Om ongelukken te voorkomen kan de Trojka beter stoppen met verder onderhandelen en zich vol vertrouwen gaan voorbereiden op een Grexit.
Dat is de beste manier om de Grieken in te laten zien dat het maar beter aan de Europese eisen kan voldoen. Doet Tsipras dat niet, dan gaat Griekenland failliet met enorme negatieve gevolgen voor het land. Zo'n uilskuiken zal de Griekse leider toch niet zijn?