De ECB koopt zonder noemenswaardig protest voor ruim 1100 miljard aan rendementsloze staatsobligaties op, het potentiële koersverlies overdragend aan de Europese belastingbetaler. Tegelijkertijd struikelt in Nederland het VVD duo Ivo Opstelten en Fred Teeven over een verloren gewaand bonnetje van 4,7 miljoen.
In perspectief van de grote bedragen gaat het natuurlijk om niets. Maar het is natuurlijk curieus en politiek onverteerbaar dat niet op een normale manier te achterhalen is hoeveel geld er destijds aan de Teevendeal is besteed.
Ivo & Fred zijn niet de enigen die in de problemen komen omdat geen duidelijkheid kon worden verschaft over het aantal miljoenen dat in het geding was. Minstens zo opvallend is de affaire tussen beleggingsverenging Fibonacci en internetbank Binck.
30% rendement per jaar
Fibonacci is een club met 102 leden en heeft een aantal doelstellingen voor ogen, zoals het vergaren van kennis over te voorziene bewegingen op de financiële markten. De belangrijkste doestelling is echter het behalen van 30% rendement per jaar.
Als die doelstelling (gemakkelijk) wordt gehaald, heeft de club kennelijk voldoende kennis vergaard. Bij realisatie van de doelstelling wordt zelfs topbelegger Warren Buffet in de schaduw gesteld. Een andere mogelijkheid is dat de claim van het hoge percentage niet waargemaakt wordt.
Dat laatste was de gedachte van BinckBank, de partij waarbij Fibonacci zijn beleggingsbeleid uitvoert. Omdat de vereniging ook nog eens onterecht, in de ogen van Binck, geen AFM-vergunning heeft, besloot de internetbroker in één klap de gehele beleggingspositie van Fibonacci te liquideren.
Financieel genie
Dat pikte de club niet en schakelde met succes de rechter in. Deze veroordeelde Binck tot het schadeloos stellen van de vereniging. Schade die ontstond na de gedwongen verkoop van 16.000 opties in enkele uren tijd. Twee zaken zijn hier van belang.
- De rechter geeft aan dat Binck niet duidelijk kon maken dat de vereniging AFM-vergunningplichtig is. Bij een ingelegd vermogen van minder dan 100 miljoen en maximaal 149 deelnemers is een (zware) AFM vergunning niet vereist. Het is, naar mijn mening, vreemd dat in een tijd waarin aan iedereen in de financiële sector zware eisen worden gesteld, onder de genoemde restricties beleggingsverenigingen het zonder toezicht kunnen doen. De rechter geeft overigens aan dat het ook niet zeker is dat Fibonacci geen vergunning nodig heeft, maar geeft Fibonacci het voordeel van de twijfel. De club heeft een mail van de AFM in bezit, waarin de toezichthouder schijnt te bevestigen dat er geen sprake is van vergunningplicht.
- Nog interessanter is het tweede punt en dat is de beschuldiging van Binck dat Fibonacci zijn leden misleidt. Er wordt 30% rendement belooft en dat percentage kan niet waargemaakt worden. Misleiding is een zwaar beschuldiging, maar het voorgehouden percentage roept natuurlijk wel vraagtekens op. Een doelstelling van jaarlijks 30% is of voorbehouden aan een financieel genie, of komt tot stand door het aangaan van grote risico's. Misschien is de eerste mogelijkheid het geval, maar ik sluit de tweede niet uit.
Majeure koersbeweging
Wat doet Fibonacci om aan 30% rendement te komen? Er worden zowel (out the money) puts als calls geschreven. Zolang de onderliggende waarden (aandelen, indices) niet te veel stijgen of dalen, wordt de optiepremie uiteindelijk als winst geïncasseerd.
Als de opties maar flink out of money zijn, mag de beurs zelfs flink bewegen om toch rendement te behalen. Maar eens in de zoveel tijd gaat het fout. Dan is er een majeure koersbeweging en kan het heel hard de verkeerde kant op gaan.
Mogelijk was dat in de januarimaand het geval en besloot Binck daarom tot de paniekerig ogende liquidatie. Na een daling in de eerste dagen in januari, liepen de aandelenkoersen in een aantal weken ongebruikelijk sterk, met 10%, op waardoor een tekort op de Fibonacci-rekening ontstond van 335.000 euro.
Geluk bij een ongeluk
Volgens de rechter een relatief bescheiden bedrag. Dat vind ik opmerkelijk, gezien de waarde van de portefeuille eind 2014 van ruim twee miljoen euro. Dat de risico's van een dergelijke wijze van beleggen groot zijn, leid ik af aan de portefeuillewaarde na liquidatie, namelijk 1,2 miljoen euro.
Natuurlijk is dat bedrag mede zo laag vanwege de (te) snelle afwikkeling van de positie. Volgens de Fibonacci penningmeester zijn door Binck enkele tonnen als schadevergoeding bijgestort. Ik ga er dan vanuit dat de waarde van de portefeuille net voor de liquidatie maximaal 1,5 miljoen was.
Dat betekent dat in een paar weken tijd een verlies van 25% ten opzichte van de waarde per ultimo 2014 is geleden. Mogelijk was de liquidatie van de portefeuille een blessing in disguise.
Overleg was beter
In februari was er opnieuw een sterk opwaartse beweging van de aandelenmarkten en zou de waarde van de portefeuille fors verder zijn gedaald. Wat verder niet in het voordeel van de beleggingsclub spreekt, is de wijze waarop winst en verlies worden gerapporteerd.
De opbrengst van de geschreven opties wordt direct als winst geboekt. Alleen als de opties in the money komen, ontstaat er verlies. Op deze wijze blijft lange tijd de werkelijke winst (of verlies) buiten beeld.
Dat de rechter stelt dat de leden over deze wijze van rapporteren goed geïnformeerd zijn, vind ik wederom opmerkelijk. Alleen het feit dat er over gecommuniceerd is, maakt een oneigenlijke wijze van rapporteren nog niet valide.
Afgaande op de (beperkte) informatie had Binck beter met AFM kunnen overleggen wat in de situatie te doen. Maar ik kan me wel voorstellen dat de bank iets wilde doen aan een grote risicopositie, die onder ongunstige omstandigheden mogelijkerwijs snel in waarde zou wegsmelten.