Eerst een waarschuwing: ik schrijf deze column in het weekend en omdat er dit weekend verkiezingen in Griekenland waren, waarbij alle Grieken moesten terugkeren naar hun geboorteplaats om te stemmen, kan de wereld op maandag er heel anders uitzien dan op het moment van schrijven.
De officiële uitslagen zijn er nog niet, maar de eerste berichten zijn dat de anti-Europa partij (Syriza) gewonnen heeft. Daarmee is alles mogelijk. Want als de Grieken slim zijn kondigen ze aan dat ze uit de euro stappen.
Zo krijgen ze hun eigen lot weer in handen en als ze bijvoorbeeld de schulden converteren in drachme en drachmes terugbetalen... Overigens leken de aandelen op de beurs in Athene uitgebodemd en daarom heb ik tegenover allerlei short’s een bescheiden long in een ETF op de Griekse beurs.
Maar hoe dat uitpakt?
Dan, om toch nog leuk te beginnen.
Ik ben nog een ouwe l.l die meegemaakt heeft dat de AEX met veel feest door de 1000 punten ging. Later is de index door de komst van de euro gesplitst en gedeeld door 2,20371. Maar vrijdag gingen we even door de 455 europunten en daarmee dus door de oude 1000-punten guldengrens.
Een feestje lijkt me op zijn plaats. Een ander leuk feestje hadden we door weer eens naar de herbeleggingsindex in Amsterdam te kijken, want die staat op een recordniveau. De AEX deed het dus afgelopen week goed, maar niet zo briljant als lange obligaties. Maar daar zo meer over als ik het over QE heb.
Het is ook wel eens goed om de AEX in dollars te zien en dan blijft er niets over van de stijging.
Dank je feestelijk
Het was de afgelopen week dus een enorm feestelijk gebeuren, maar de reden waarom er feest was, is minder feestelijk. Immers, we zijn als ontwikkelde wereld niet bereid om de zaken op te lossen en problemen te lijf te gaan.
Frankrijk zou bijvoorbeeld moeten bezuinigen en ook zou heel Europa iets moeten met de vergrijzing en andere problemen in de wereld zoals infrastructuur, de veelheid van kantoren, winkels, schulden, klimaat, de afhankelijkheid van olie, werkloosheid, et cetera.
Maar in plaats van actie te nemen besluiten we om de volgende generaties en die daarna, op te zadelen met problemen. Ook het feit dat we het nog nodig hebben om een rente van nul te hebben en QE in te zetten zie ik als minder feestelijk.
Onze portemonnee
Als laatste moeten we bedenken bij wie dit QE-geld terecht gaat komen? Nu weten vele mensen niet eens wat QE is en doet...
We gaan de komende tijd 60 miljard euro per maand aan uitstaande schulden opkopen en dat betekent als het staatschuld van onszelf is eigenlijk niks anders, dan dat je de aflossing van je schuld later aan jezelf betaalt.
Maar belangrijk daarbij is wel dat als je die schuld (obligatie) nu boven pari koopt, je bij aflossing op honderd (pari) een boekhoudkundig verlies maakt.
Economie krimpt
Een nog veel belangrijker effect is dat je betaalt de rente aan jezelf als overheid en dus niet aan consumenten of pensioenfondsen, er wordt dus eerder geld ontrokken dan dat erbij komt. De rente komt dus niet in de reële economie en daarom krimpt die.
Als je geen leningen van je eigen overheid koopt, bijvoorbeeld bedrijfspapier ontstaat er nog een aflossingsrisico, wat dus tot grote toekomstige problemen kan leiden.
Maar eerst even terug naar de Europese aandelen. De Franse CAC 40 heeft al weken geen dalende beurs gekend. QE heeft het nog gekker gemaakt.
Ook de Duitse DAX heeft een buiten proportionele stijging laten zien, maar die heeft nog een klein correctiedagje gehad. Als alle beurzen stijgen op QE dan moeten we onszelf toch weer eens afvragen wie profiteert van stijgende beurzen zijn dat de armen of de rijken?
Ik heb al eerder in een column aangegeven dat een te groot verschil heel negatief is voor een economie.
Heel Europa en dus ook de Eurostoxx 50 is omhoog op QE en iedereen vergat alle ander zorgen.
Alle aandelen omhoog en toch...
De Telegraaf kopte: "Spaarders Radeloos”. Vier op de tien spaarders overweegt te stoppen met sparen, of wat anders te gaan doen. Nu kunnen ze natuurlijk gaan banksparen in een defensief profiel bij ons...
Maar bedenk wel als spaarders weg gaan bij een bank en we weten dat spaargeld tot het eigen vermogen van de bank behoort en ook dat banken hun eigen vermogen soms meer dan 30 maal leverage (hefboom) geven dan snapt u ook dat de banken in problemen komen als er geen spaarders meer zijn.
Daarmee wordt het medicijn dat ons wordt toegediend voor de crisis dodelijker dan de kwaal zelf. In het FD werd het daarom in plaats van met een bazooka met een atoombom vergeleken. Om even naar het drama te kijken:
De daling van de euro-dollar begint qua grootte een beetje te lijken op die van de olieprijs… Op de lange termijn is de koers van de 1,60 naar 1,12 en eigenlijk kan het zo door naar de 1,05 of zelfs 0,85 is op termijn geen gek niveau.
Nog even het bedrag, minimaal 1,1 biljoen. De NRC kwam met een paar passende opmerkingen om het bedrag bevatbaar te maken.
- Alle koopwoningen (3,88 miljoen) in Nederland vertegenwoordigen een waarde van 860 miljard. Je krijgt dan dus nog wisselgeld terug.
- Een rij Golfjes bijna zeven maal de evenaar rond.
- Of 163 euro aan elke wereldburger.
Is er wel zoveel schuld vrij verhandelbaar om op te kopen in de vrije markt? Krijgen we niet Porsche-Volkswagen-achtige taferelen waarbij er een enorme short squeeze voor bizarre prijzen gaat zorgen in de obligaties? Kijkt u zelf maar eens op Wikipedia.
Renteverschillen
Een ander punt ter overdenking is dat de renteverschillen in Europa gaan toenemen omdat niet alle obligaties van alle landen gekocht worden in het programma van Draghi en daarmee creëert hij een extreem probleem in de toekomst.
Maar nog even terug naar het enorm niet te bevatten bedrag van QE, de bondmarkt Europa heeft een grote van? De wereldbondmarkt wordt geschat op 82,1 biljoen dollar (trillion voor hun) het Amerikaanse deel is 31,2 source en samen met het Japanse deel zijn ze het grootst. Wat blijft er over voor Europa?
En geeft het geen rare effecten als je zoveel bonds koopt? Is daar wel over nagedacht? Veel bonds zijn namelijk niet in de vrije markt te verkrijgen maar staan op balansen van bijvoorbeeld banken tegenover andere verplichtingen. Een rentehedge of looptijdhedge.
Straatprijs
Als er dan ineens heel veel geld geboden wordt voor een bepaalde bond dan kan dat het effect van een postcodeloterijstraatprijs in een dorp zijn. Ook de Amerikaanse rente ging fors onderuit.
Ik verdien in mijn Fund op dit moment het meest aan mijn lange bondpositie in de Verenigde Staten die ik als tijdelijke opslag had aangekocht.
Ondanks lagere rente en toch ook wel goede bedrijfscijfers ging de Dow Jones toch in de min, maar helaas zegt dit nog onvoldoende over de komende dagen. Wel zou ik iedereen af willen raden om nu ineens met zijn beleggingen naar Amerika te gaan.
Ook de S&P 500 viel vrijdag terug, ook die zit nog boven de Twindicatorlijn en dus ook daar moeten we officieel wachten op een verkoopsignaal. Wel was het een heel opvallende beweging.
De Nasdaq ging niet omlaag, maar ook hier is een hoofdschouderachtig patroon te herkennen.
De Russell 2000 geeft verkoopsignalen en ik ga weer een shortpositie aldaar innemen.
Afsluitend: Japan is ons voorland met deflatie en enorme schulden. Door niet alleen bonds te kopen maar ook aandelen hebben ze de beurs omhoog gezet maar ook daar nu weer verkoopsignalen. Dus ook daar weer een gokje.
Per saldo dus een negatief verhaal en dus niks nieuws voor de gemiddelde lezer. Nu had nog wat putspreads op de index en daar koop ik het verkochte deel terug. Ik maak me op voor een grotere daling.