Vorig jaar december (dus in 2013) dacht ik nog dat 2014 het Jaar van de Crash zou worden, maar los van een correctie in oktober heb ik dit niet goed gezien.
Kortom, ondanks dat ik een paar keer perfect in de roos zat en met mijn voorspellingen het Parool en het FD haalde, blijkt niks moeilijker dan voorspellen en helemaal als het de toekomst betreft om maar even Mark Twain te citeren.
Maar wat gaat 2015 dan brengen? Op korte termijn denk ik dat het zelfs nog gekker kan, maar waarschijnlijker is een kortetermijnconsolidatie. Maar over heel 2015 ben ik weer niet heel positief.
De redenen dat ik negatief was over 2014 zijn sterker geworden voor 2015 en er zijn alleen maar meer en meer tekenen aan de spreekwoordelijk wand dat het enorm verkeerd kan gaan.
Communistisch systeem
Nu hebben de optimisten in Europa en Nederland in het bijzonder, ook zeker niet hun gelijk gekregen. Alleen zij die in de Verenigde Staten durfden te beleggen hebben goede rendementen en dat terwijl de heersende mening was dat de Verenigde Staten het minder goed zou doen in 2014 omdat ze zouden gang tapperen.
Maar zoals ik wel al vorig jaar verwacht had gingen ze gewoon door met stimuleren en werd er maar heel even getapperd en dat was alleen achteraf goed voor de beurzen. Ik had gedacht dat we op de financiële markten al de bemoeienissen niet goed zouden vinden.
Maar de bijna communistisch geleide beurzen vinden we fantastisch. Ik was dus ouderwets met mijn vrijemarktgedachten. Ik ben dan ook begonnen in de jaren tachtig en dat was de tijd van de laissez faire. De tijd dat iedereen alles zelf maar moest regelen en de markten hun werk moesten doen.
Nu zijn we dus blij dat de markt aan de hart-longmachine blijft.
Terug naar de voorspellingen.
De lagere olieprijs geeft nog grotere geopolitieke spanningen. Ik had vorig jaar een voorspelling gedaan van een lagere olieprijs en gaf aan dat ik een olieprijs richting de 80 dollar zag en daarmee vonden velen me een pessimist.
Tot september begin oktober was dat een prima voorspelling die 80 dollar, maar daarna ging de olieprijs nog verder omlaag en afgelopen week is het alleen maar verder gegaan. Voor 2015 zou je een voortzetting van de trend verwachten aangezien het voor de Arabieren pas rond de 20 pijn gaat doen.
Wat we alleen niet moeten vergeten is dat de lage olieprijs voor de geopolitieke spanningen niet goed is. De Russen komen bij een lagere olieprijs nog verder in de problemen en Poetin kan gemakkelijk de aandacht van de problemen afleiden door militaire uitstapjes te maken naar oude delen van zijn rijk.
De vraag is wat de NAVO gaat doen als Oekraïne ineens ingelijfd worden?
Los van de geopolitieke spanningen is er ook een steeds groter wordende spanning tussen arm en rijk. Persoonlijk zie ik dit als een belangrijke reden voor instabiliteit op de financiële markten.
Verschil arm en rijk
Ik heb mijn tijd een paar keer verkwist met het lezen van boeken over de jaren dertig en wat de oorzaken en gevolgen (redenen) van de crash in de jaren dertig waren. Wilt u uw tijd niet verkwisten aan boeken die volgens velen toch niets toevoegen aan uw kennis?
Ik raad iedereen aan om een keer de documentaire van Robert Reich te bekijken. Robert Reich werkte onder andere met president Clinton. Hij ziet net als ik een aantal problemen in de wereld en specifiek in de Verernigde Staten.
Net als Reich wil ik u ook aan het denken te zetten en voor actie zorgen. Allereerst wordt er door Reich een mooie parallel getrokken tussen de jaren dertig en nu. Ook geeft hij heel mooi aan dat de economie alleen maar kan groeien door consumptie.
De 1%-rijken van de Verenigde Staten kunnen echter nooit zo veel geld uitgeven als de helft van heel de Amerikaanse bevolking zou kunnen. Het inkomen van die 1% is net zo groot als dat van de helft van de rest van Amerika.
In 1928 werd er een piek gezet en ook in 2007 werd er een piek gezet.
Een van de grootste problemen van de inkomensongelijkheid is het ontbreken van een goede sterke middenklasse. Een van de zaken waar deze middenklasse mee kampt is dat hun inkomen (ruwweg 50K per jaar) sinds eind jaren zeventig gelijk gebleven is en als u goed kijkt zelfs reëel fors gedaald is.
Dit is een gevolg van globalisatie, automatisering en minder invloed van de vakbonden. Deze daling was er terwijl het inkomen van de 1% goed verdienende fors is gestegen.
Ook verdienen topmanagers tegenwoordig 350 keer het salaris van de gemiddelde werknemer. Het komt dan ook ongeloofwaardig over om mensen te ontslaan om kosten te besparen.
De enige manier waarop de middenklasse de consumptie nog een tijdje gered heeft is door met het gehele gezin te gaan werken (man en vrouw), meer uren te gaan maken en door meer geld te lenen.
Dat lenen gebeurde op de hogere huizenprijzen en we weten hoe dat in 2008 is afgelopen en ook weten we dat de andere zaken niet nog verder door kunnen gaan. Kortom de spanningen in de middenklasse nemen alleen maar toe.
Het gemiddelde inkomen is verder gedaald maar de belastingdruk en andere kosten zijn gebleven. Echter voor de 1% is de topbelasting alleen maar gedaald. Ook hier mooie vergelijkingen met het verleden.
Veel van de beroemde 1% betaalt maar 11% belasting terwijl de gemiddelde belastingdruk op 35% ligt. Dat geeft weer een enorme druk op de begroting van het land en de overheden.
Deze scheve verdeling van inkomen en vermogen heeft ook excessen gegeven in de financiële sector. Zo zijn de salarissen van de bankiers en financiers alleen maar opgelopen.
Het volgende probleem waar de Verenigde Staten mee te maken heeft is dat de polarisatie van de verschillende groepen enorm is oplopen. De kans dat er op een normale manier een oplossing komt lijkt kleiner en kleiner.
We zien bijvoorbeeld dat het doden van een donkere man door een agent tot maanden van onrust leidt.
Terug naar andere problemen in de wereld.
De schuldenproblemen worden groter en groter. In 2013 dacht ik net als Tros Radar dat de schulden van consumenten en bedrijven grote problemen zouden geven. Op de schuldenklok staan de schulden voor de Verenigde Staten in het geheel, of per staat.
Nu hebben we in 2014 geluk gehad dat de rente alleen maar gedaald is. Hierdoor bleven schulden goed betaalbaar en herfinancierbaar. Maar kijkt u maar eens naar de wereld-debt clock:
U ziet dat een land als Frankrijk langzaam maar zeker tegen een 100% debt to gdp komt en ook de extran debt to gdp begint met 270% te knellen.
Griekenland, Spanje, Ierland, Portugal en Italië waren al eerder voorgegaan in Europa en dit hebben we opgelost met nog meer schulden en het opkopen van de slechte schulden door de centrale bankiers.
Maar met dit soort schuldenratio’s wordt Frankrijk een echt probleem en het probleem van Frankrijk is ook dat het too big to save is, als je het mij vraagt. De Franse beurs heeft vorig jaar dan ook niet heel veel gedaan.
Nu wil ik niet de brenger van slecht nieuws zijn, dat is me in 2001 en zelfs in 2007 niet goed bevallen. Je kunt beter roepen dat er toch geen alternatief is en we allemaal moeten beleggen.
Door de lage rente bij de banken worden we allemaal gedwongen om in aandelen te gaan. Ja inderdaad de rente op spaargeld is niks en je kan ook beleggen in fondsen die ook in neergaande makten geld kunnen verdienen.
Maar ook met mijn FT Actief Offensief heb ik best moeite met tegen de centrale bankiers te strijden althans zo positie te kiezen dat ik daadwerkelijk een reddingboei heb als de boel afzinkt.
Het probleem is namelijk als je nu geld inlevert terwijl de rest verdient hou je geen klant over. Iedereen wil meedoen aan de stoelendans van de centrale banken en iedereen denkt als winnaar uit de strijd te komen.
Nu denk is dat het best moeilijk wordt om een rentedraai of andere problemen te overleven. Ik denk dan ook dat de AEX eindejaar 2015 eerder op 250 zal staan dan 500.
Op korte termijn blijf ik bij het idee dat we een rechterschouder moeten vormen in de AEX. Dus de komende weken zou u calls moeten schrijven op uw aandelen.
Gewoon alles doortrekken?
In de kranten zijn de optimisten weer lijntjes aan het extrapoleren en ja als je dat doet dan gaat de Dow Jones naar 30.000 in 2015. Maar ik denk dat we in 2015 problemen krijgen en dat de Dow dan ook eerder naar 10.000 gaat dan nog heel veel verder omhoog.
Er is al een overdrijving gaande en ik zie niet in waarom die overdrijving nog heel veel langer zou duren. Het is een soort Kleren-van-de-Keizer-sprookje en vroeg of laat komt er iemand die ziet dat de Keizer helemaal naakt is.
Op de maandgrafiek zijn eerdere bubbelniveaus in de Verenigde Staten (lees van 2007) overtroffen en de truc van een hogere beurs de reële economie niet echt helpt. Nogmaals dit heeft volgens mij zoals meerdere mensen aangeven, met de participatie van de middenklassen te maken.
The forecaster Martin Armstrong was een maand gelden nog in Nederland tijdens de vertoning van zijn documentaire The Forecaster, hij voorspelde op nationale televisie een beginnende crash in oktober 2015.
Persoonlijk weet ik dat crashes moeilijk voorspelbaar zijn en als ik een gok moet wagen verwacht ik 'm veel eerder in het jaar. Ik zie in de belangrijke Europese indices beginnende hoofd-schouderpatronen. Mijn koersdoel voor de DAX is dan ook 5000.
Om toch positief af te sluiten
Wellicht gaat de nieuwe techniek het alsnog goed doen en worden al onze problemen opgelost. Ik geloofde lang niet in 3D-printen maar als ik nu zie dat bedrijven als DDD lekker aan het uitbodemen zijn dan zou ik best een gokje willen wagen in dit soort aandelen.
En ik bedoel dus niet short zoals ik dit jaar in deze aandelen heb gehandeld maar long.
Iedereen een goede jaarwisseling en een goed 2015 gewenst en bedenk maar dat ik er gelukkig geen verstand van heb.