Er was geen echte zucht van verlichting. Met vlag en wimpel, maar volgens verwachting, slaagden de Nederlandse banken voor de stresstest van de Europese Centrale Bank. Zelfs in ongunstige tijden blijven de kapitaalratio's boven de minimaal vereiste niveaus.
Elders in Europa, voornamelijk in de als usual suspects te karakteriseren landen, was de uitkomst minder fraai. In totaal zijn er 25 banken die per ultimo 2013 niet slaagden. Daarvan hebben er inmiddels twaalf in 2014 genoeg kapitaal opgehaald om alsnog door ECB als financieel gezond te worden beoordeeld.
Niet alleen deze twaalf, maar nog veel meer banken hebben het afgelopen jaar hun buffers versterkt. Daarbij wordt veelvuldig gebruik gemaakt van een sterk in populariteit toenemend financieringsinstrument: de Conditional Convertible.
Karakteristieken van Coco
Sommigen typeren dit instrument als een (zeer) riskante obligatie. Maar de kwalificatie obligatie is onterecht en zet beleggers mogelijk op het verkeerde been. Wat zijn de karakteristieken van de Coco?
Coco's zijn financiële instrumenten die een coupon uitkeren, de belangrijkste gelijkenis met een obligatie. Echter, de uitkering van de coupon is afhankelijk van de financiële gezondheid van de uitgevende instelling.
De financiële gezondheid wordt gemeten aan de hand van een minimumniveau van de kapitaalratio van de bank. Als die minimumgrens, bijvoorbeeld 7%, wordt onderschreden is er geen couponuitkering.
Let op kapitaalratio's
Bij een herstel van de ratio worden de couponbetalingen hervat, maar gepasseerde coupons worden niet alsnog uitgekeerd. Nog erger voor de houder van de Coco is de mogelijke omzetting van de convertible in aandelen, of zelfs een gehele of gedeeltelijke afschrijven van de hoofdsom.
Daartoe wordt overgegaan als een vooraf vastgestelde kapitaalratio neerwaarts wordt doorbroken. In bovenstaande voorbeeld kan dat op dezelfde 7% niveau liggen, maar ook op een lager niveau, bijvoorbeeld 5%.
Een belangrijk aspect van de Coco is het onverbiddelijke karakter van de voorwaardelijke coupon en eventuele omzetting en/of afschrijving. Zodra de ratio grenzen zijn doorbroken, wordt automatisch het voor de houders ongunstige scenario in werking gesteld.
Iedereen blij
Daarmee vormt de Coco een buffer voor de uitgevende instelling en draagt het instrument ertoe bij dat de belastingbetaler niet opdraait voor een bank in problemen. Beleggers vinden, gezien de grote belangstelling, de Coco interessant vanwege de hoge potentiële opbrengsten.
Het rendement, in de vorm van een couponuitkering, kan oplopen tot 6-9%, afhankelijk van de precieze voorwaarden van de Coco en de kwaliteit van de debiteur. In een financiële wereld waar een mooi rendementsperspectief zo schaars is als water op Mars, vinden de Coco's gretig aftrek.
Iedereen blij, zou je zeggen. Dat valt tegen. Er is veel kritiek op dit relatief nieuwe financieringsmiddel voor de banken. Zo zou de Coco een gevaarlijk instrument zijn, dat een crisis binnen een bank kan verergeren met mogelijk besmettingsgevaar voor de hele sector.
Negatieve uitschieters
De Coco vereist bijvoorbeeld dat de bank stuurt op zijn kapitaalratio's. Dat blijkt echter in de praktijk lastig te zijn. Bovendien zeggen kapitaalratio's niet alles over de financiële gezondheid van een bank.
Mogelijke (negatieve) uitschieters in de ratio's kunnen tot plotse afwaardering van de Coco's leiden. Extreem gesteld is er zelfs de mogelijkheid dat de bank de kapitaalratio bewust onder de grenswaarden stuurt, om zo automatisch financiële problemen op te lossen.
Immers de Coco wordt dan automatisch afgewaardeerd. Een andere probleem met de Coco is dat er een verkeerd signaal vanuit gaat als de kapitaalratio's van de bank dicht bij de kritieke grenswaarden van de Coco komen.
Niet sturen op ratio's
De financiële gezondheid van de bank komt dan publiekelijk in discussie, met in het uiterste geval een bankrun als gevolg. De Coco bewerkstelligt dan het tegenovergestelde waarvoor het bedoeld is. De bezwaren lijken mij overdreven.
Een bancaire leiding die niet kan sturen op kapitaalratio's lijkt mij eerder aan vervanging toe dan dat het een argument is geen Coco's uit te geven. Dat geldt al helemaal voor een bankleiding die, bij naderende financiële problemen, bewust zou sturen op lage ratio's.
Ik mag hopen dat het toezicht tegenwoordig adequaat genoeg is dergelijk wanbestuur tegen te gaan. Dat kapitaalratio's niet alles zeggen over de financiële gezondheid van een bank, kan waar zijn. Maar dat geldt voor alle beoordelingscriteria.
Verkoopverbod particulieren
De hoogte van kapitaalratio's is één van de indicatoren waarop de financiële gezondheid gemeten wordt, en het lijkt mij prima dat daar een precies passend instrument voor beschikbaar is. Dat er discussie over een bank ontstaat als het steeds slechter gaat, is juist.
Maar die discussie is er natuurlijk ook zonder dat Coco's zijn uitgegeven. Een bezwaar tegen Coco's van een geheel andere orde komt van de toezichthouders. U raadt het al, de instrumenten zijn te complex en moeten worden verboden voor (onervaren) particuliere beleggers.
In het VK heeft de Financial Conduct Authority al een verkoopverbod aan particulieren ingesteld. De producten zouden te ingewikkeld zijn met te veel risico's. Ik vind dat een opvallend standpunt. Ik zie niet waarom de Coco complexer is dan reguliere achtergesteld papier of gewone aandelen.
Toezichthouders op verkeerd spoor
Sterker, in principe zijn Coco's transparanter dan deze andere risicodragende effecten. De Coco geeft precies aan onder welke voorwaarden er wat met het papier gebeurt. Duidelijker kan niet. Maar wie weet welke criteria er gelden voor couponbetaling en afschrijving op achtergesteld bankpapier?
En welke belegger weet precies wat het beleid van een onderneming is, welke financiële consequenties dat heeft, en wat de gevolgen zijn voor de koersontwikkeling van het aandeel? Opnieuw lijken toezichthouders de verkeerde weg in te slaan.
In plaats van harde eisen te stellen aan de informatievoorziening, zodat alle beleggers het instrument kunnen begrijpen, wordt particuliere beleggers de toegang tot deze instrumenten ontzegd.
Alleen een spaarrekening
Consequent doorgeredeneerd zouden feitelijk alle risicodragende instrumenten voor particuliere beleggers moeten worden verboden. Is dat de weg waarop we willen gaan?
Dan rest nog de spaarrekening als "veilige haven", waar de particuliere belegger, door de combinatie van lage rentevergoeding, inflatie en vermogensbelasting, lijdzaam zijn vermogen mag zien wegsmelten.