Het moet niet gekker worden. Afgelopen dinsdag emitteerde de Nederlandse staat een 3-jaars lening tegen een rente van 0,015%. Dat is nagenoeg gratis geld. Langere looptijden kosten de overheid iets meer, maar beleggers zijn bereid om geld voor tien jaar aan de Staat uit te lenen tegen een vergoeding van net iets minder dan 1% per jaar.
Dat zou u nooit doen, toch? Daar zou ik maar niet te stellig van uitgaan. Er is een goede kans dat u (verplicht) deelneemt in een pensioenfonds. Uw pensioenfonds is gretig op deze nauwelijks renderende langlopende obligaties. Immers, zonder deze obligaties wordt het risico voor het fonds te groot.
Dat klinkt merkwaardig, maar de verplichtingen van het fonds moeten nu eenmaal in evenwicht zijn met de bezittingen. Als de rente daalt nemen de (contant gemaakte) verplichtingen in waarde toe. Dat wordt echter, met het bezit aan langlopende obligaties, gecompenseerd door een toename van de bezittingen.
Flinke verliezen
Immers, de obligaties stijgen in waarde door de rentedaling. Conform onze pensioenregels is het dus maar goed dat de pensioenfondsen langlopende, maar laagrenderende obligaties in bezit hebben. Als straks de rente gaat stijgen, kunnen er flinke verliezen op obligatieposities van de pensioenfondsen ontstaan.
Dat zullen de fondsen geen probleem vinden, want door de stijgende rente nemen ook de contant gemaakte verplichtingen weer af. En blijft de dekkingsgraad als vanzelf op peil. Op deze manier wordt beleggen wel erg gemakkelijk. Maar voor de particuliere belegger is een dergelijke vestzak-broekzak redenering niet weggelegd.
Wie nu een 10-jarige obligatie koopt tegen 0,98%, en de rente over drie jaar op bijvoorbeeld 4% ziet staan, loopt tegen een koersverlies op deze obligatie van circa 18% op. Die 3 * 0,98% rente is bij lange na niet voldoende om dat verlies te compenseren.
Afwachten als strategie
Natuurlijk, in 2024 lost de lening af tegen 100%, en is het verlies weer goed gemaakt. Maar ondertussen heeft u langdurig een rente van 0,98% ontvangen terwijl de marktrente, in geval deze de komende jaren (fors) gaat stijgen, veel hoger was. Wat te doen als belegger?
Afwachten, en voorlopig de spaarrekening als vluchtheuvel gebruiken in de hoop op betere tijden, is geen slechte strategie. Beleggers die risico niet schuwen in de jacht naar hoger (obligatie)rendement, kunnen hun heil zoeken in de fors gedaalde koersen van perpetuele obligaties.
Een voorbeeld is de variabele coupon perpetual van Aegon (ISIN NL0000116150). Voor deze achtergestelde lening wordt elk kwartaal de coupon vastgesteld op basis van de 10-jaars rente en een opslag van 0,1%.
Stelt niet veel voor
Voorlopig stelt de coupon van deze obligatie ook niet veel voor, maar een rentestijging zal, met maximaal drie maanden vertraging in de coupon worden doorberekend. Nog mooier is de koers van obligatie, die nu op 64% staat. Dat is fors lager dan de koers van 82% begin juli.
Niet leuk voor de houders van deze obligaties, waaronder ikzelf (ziet u dat gelijk maar als een disclaimer). Maar mogelijk wel aardig voor nieuwe beleggers die (veel) hoger risico ten opzichte van spaarrekening of de Nederlandse overheid niet schuwen.
Er is nog een alternatief om voorbereid te zijn op een eventuele rentestijging. Dat is via een indexfonds (ETF) dat een short positie inneemt op staatsobligaties van diverse overheden in de Eurozone. Dat is niet alleen interessant voor beleggers zoals ikzelf die menen dat het huidige ruime monetaire beleid niet (lang) kan voortduren, met als consequentie een stijging van het algemene renteniveau.
Niet geloven
Het is ook een interessante ETF voor hen die niet geloven in de zeer lage renteniveaus van de zwakkere Eurolanden, zoals Nederlandse Bank president Klaas Knot, waar ik vorige week over schreef.
De ETF is uitgegeven door Deutsche Bank (db-X) en heeft een short op de iBoxx Sovereigns Eurozone index. De regionale verdeling van de onderliggende obligaties van deze index is als volgt:
- Italië: 24%
- Frankrijk: 24%
- Duitsland: 19%
- Spanje: 12%
- Nederland: 6%
- België: 6%
- Oostenrijk: 4%
- Portugal: 2%
- Ierland: 1%
Het gemiddelde rendement van de obligaties in de index is 1,5% en de gemiddelde looptijd iets meer dan acht jaar. De (modified) duration van de index is 6,9. Dat getal betekent dat een rentestijging van 1% zal leiden tot een koersdaling van de obligatie-index met 6,9%.
Duidelijke disclaimer
De belegger in deze index zal dan een nettoverlies van 3,4% lijden, aangezien de gemiddelde coupon op de obligaties uit de index 3,5% bedraagt. De short-ETF is gebaseerd op de total return opbrengst van de index, dus in dit geval het verlies van -3,4%.
Dat betekent dat deze short-ETF een bruto winst zal behalen van +3,4%. Daar gaan nog kosten vanaf, zodat circa 3% resteert. Bij dat percentage mag dan wel de geldmarktrente worden opgeteld die momenteel nihil, maar bij een rentestijging natuurlijk wel een substantieel percentage kan worden.
Ingewikkeld? Zeker, en u moet niet aan dergelijke posities beginnen als u de precieze werking van een short-ETF niet doorgrondt. Zelf heb ik deze ETF niet in positie, maar misschien dat ik dat bij de ultralage rente ga overwegen. Beschouwt u dat opnieuw maar als een duidelijke disclaimer en niet per se als een aanbeveling!