Dat was humor! Deze week bracht de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (AIVD) zijn jaarverslag 2013 uit. Op zichzelf geen document dat je schaterlachend doorneemt. Maar naar aanleiding van het verslag organiseerde de dienst voor de tweede keer een twittervragenuur (#halloAIVD).
Vorig jaar reageerde niemand, want toen hield de AIVD de twittersessie in het diepste geheim. Afgelopen woensdag gaf de twittergemeenschap massaal acte de présence. Naast serieuze vragen was er alle ruimte voor de grappenmakers. De media berichtte met name over de vele leuke tweets die aan de AIVD waren gericht.
Ik denk dat de AIVD uitstekend heeft gescoord en de twittersessie een prima bijdrage leverde het geschonden imago te verbeteren. Misschien dat de Autoriteit Financiële Markten (AFM) het initiatief van de veiligheidsdienst moet kopiëren. De toezichthouder op de financiële sector heeft, net als de sector zelf, een imagoprobleem.
Te soft
In het deze week verschenen jaarverslag staat dat slechts een derde van de consumenten vindt dat de AFM transparante en eerlijke financiële markten bevordert. Het is treurig dat de grote meerderheid niet kan bevestigen dat de toezichthouder in zijn hoofdmissie slaagt. Het is te meer pijnlijk, omdat een jaar geleden nog de helft van de consumenten de AFM succesvol bezig vond.
Hulde voor de AFM die deze cijfers eerlijk vermeldt. De toezichthouder geeft zelf aan zich zorgen te maken over deze ontwikkeling. Misschien moet de AFM, naast de geadviseerde twittertombola, ook zijn sympathieke maar in mijn ogen soms weinig effectieve rol wat aanpassen. Het is af en toe gewoon te soft, waarbij zaken van wezenlijk belang uit het oog worden verloren.
Wat mij betreft betekent toezicht het zorgdragen voor het nakomen van een beperkt aantal effectieve regels en het uitdelen van (zware) straffen als dat niet gebeurt. Het is kennelijk een ouderwets standpunt. Als ik het jaarverslag van de AFM doorneem, ziet de toezichthouder meer in het geven van aanwijzingen, het voeren van discussies en het schrijven van herinneringsbrieven. Bijvoorbeeld:
"Het accent verschuift naar activiteiten die normconform gedrag bevorderen, zoals bijvoorbeeld onze rol als oriëntatiepunt bij de introductie van het provisieverbod. Een brief of gesprek is soms voldoende om instellingen tot ander gedrag te bewegen"
Even later in het verslag:
"....een regelmatige dialoog met aanbieders over hoe bijvoorbeeld klantinformatie kan worden verbeterd, draagt daar ook aan bij. Tien van de grootste banken en verzekeraars hebben mede op basis hiervan, driekwart van het kernassortiment herschreven".
Slappe uitspraken
Dit is toch niet de kerntaak van de toezichthouder? Het centraal stellen van het klantenbelang is geen regel die moet worden afgedwongen, maar het gevolg van een goed georganiseerde markt. Deze doelstelling wordt niet bereikt door te hopen dat eerlijkheid de belangrijkste kernwaarde wordt waar, volgens de AFM, nog hard aan gewerkt moet worden.
Een dergelijke benadering leidt tot slappe uitspraken van de nieuwe bestuursvoorzitter Merel van Vroonhoven, die per 1 april de overstap maakte van de NS naar de AFM.
"Ik zie dat de financiële sector belangrijke stappen heeft gezet. Er is sprake van goede intenties en er liggen ambitieuze plannen."
Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is, maar de weg naar de hel is geplaveid met goede intenties en ambitieuze plannen. We schieten daar niets mee op. Laat de AFM nu eens goed bij zichzelf te rade gaan wat zij als een goed werkende transparante financiële markt ziet. Bedenk daar vervolgens een beperkt aantal heldere goed afdwingbare regels bij en voer deze, eventueel na een paar consultaties, in.
Vermijd toch uitspraken als: "Er wordt gewerkt aan een eerlijker verhaal over het pensioen"
Eerlijk verhaal?
Er zijn politieke partijen die gedecimeerd worden met dit soort onzin. Bovendien, wat is een eerlijker verhaal? Het gaat gewoon om het bieden van juiste informatie. Eerlijker is natuurlijk niet goed genoeg!
Ik heb het idee dat de goedbedoelende AFM zich verslaat in een vorm van allesomvattend en daardoor onbeheersbaar en complex toezicht, waarbij kernwaarden als eerlijkheid en integriteit in een bevoogdende benadering moet worden afgedwongen. Vergeet deze aanpak maar!
De genoemde kernwaarden zitten niet als een natuurlijk gegeven in een markt en kunnen ook niet worden aangeleerd. Als deze kernwaarden wijdverspreid voorhanden zijn, zou toezicht helemaal niet nodig zijn! Elke sector, de hele maatschappij, heeft toezicht en effectieve regels nodig om juist het gebrek aan wenselijk gedrag te corrigeren.
Dat het beschermen van de consument met allerlei goedbedoelde initiatieven mislukt, blijkt bijvoorbeeld uit de risicometer. Dit is een door de AFM ontwikkeld instrument, waarbij op de schaal van 1 tot 7 het risico van een financieel product wordt ingeschat.
Echte autoriteit
Wat veel consumenten niet weten is dat dit instrument alleen de (koers)beweeglijkheid uit het verleden registreert. Het zegt helemaal niets over het intrinsieke risico van een financiële product. Financiële partijen gaan met de meter aan de haal en verkopen producten die op basis van de meter een laag risico hebben, maar in wezen niet onder die categorie behoren te worden geschaard.
Dat is werkelijk schadelijk voor consument en financiële sector. AFM, zeg #goodbye naar de softe benadering en gedraag u als een echte Autoriteit. Dan komt het heus wel goed met het imago van de financiële sector. En dat van de toezichthouder.